İnergen Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri
İnergen gaz doğada kendiliğinden oluşan ve soluduğumuz hava içerisinde bulunup insan yapımı olmayan gazlar için kullanılan ifadedir. Sabit nozullar kullanılarak gaz dağıtım tesisatının tasarlandığı bir sistemdir. Bu sistemde 4 çeşit gaz olup detayları aşağıda verilmiştir, sistemin tasarımı TS EN 15004-7,8,9,10 standartlarına göre yapılır. Bu sebeple, sistemin tasarım, kurulum, test, bakım ve tadilatlarının yangın söndürme sistemleri konusunda yetkin kişiler tarafından yapılması gerekir.
İnergen Gazlı Söndürme Sistemi tüm temel yangın sınıflarını korur ve söndürür, ayrıca güvenli ve temizdir.
İnergen gazlar doğada bulunan gazlar olduğu için ozon tabakasını inceltici etkisi olmayıp çevreye herhangi bir zararı olmaz, kimyasal gazlar olmadıkları için atmosferde bir geri dönüşüm süresi bulunmamaktadır.
Atmosferde bulunan %21 oranındaki oksijen yangın üçgenini oluşturan elementlerden biridir. Yangın %15’in üzerinde bir oksijen konsantrasyonuna ihtiyaç duyar. Ancak oksijenin konsantrasyonunun azalması insan üzerinde risk oluşturur. Neyseki, bir insanın yaşamak için ihtiyaç duyduğu oksijen miktarı %12’ dir. Bu durumda oksijen miktarı %12 ile %15 arasında tutulursa, hem yangın söndürülür hem de insanlara zarar vermez. Bu sebeple, konsantrasyonun doğru şekilde seçilmesi hayati bir konudur.
Kullanım alanlarının bir kısmı aşağıda belirtilmiş olup, diğer etmenler de (mahali sızdırmaz olması, insan bulunup bulunmaması, elektrik yalıtımı gerekliliği vs.) göz önünde bulundurularak söndürücü seçimi konusunda uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.
• Yazma eser kütüphaneleri
• Kütüphaneler
• Arşiv odaları
• Bilgi işlem odaları
• Komünikasyon merkezleri
• Müzeler
• Alçak gerilim odaları
• Orta gerilim odaları
Sistem Tasarımı
İnergen Gazlı Söndürme Sistemlerinin tasarımda ilk yapılacak şey tüm yangın söndürme sistemi tasarımlarında olduğu gibi tehlike sınıfını belirlemektir. Tasarımcı doğru tasarım konsantrasyonunu, ajan miktarını vs. belirlemek için tehlike sınıfını bilmelidir. TS EN 15004-7,8,9,10 standartlarında B sınıfı (parlayıcı sıvılar), Yüzey A Sınıfı ve Yüksek tehlike A sınıfı olmak üzere 3 tehlike sınıfı bulmaktadır. Bu tehlike sınıflarına ait minimum tasarım konsatrasyonları kullanılarak belirli bir hacim için gerekli söndürücü gaz miktarı hesaplanmaktadır.
Yangın söndürme sistemlerinde kullanılan 4 çeşit inergen gaz bulunmaktadır.
(a) IG-01 Argon Gazlı Söndürme Sistemleri (%100 Argon)
(b) IG-100 Azot Gazlı Söndürme Sistemleri (%100 Azot)
(c) IG-55 NitroArgon Gazlı Söndürme Sistemleri (%50 Argon - %50 Azot)
(d) IG-541 Karbondioksitli NitroArgon Gazlı Söndürme Sistemleri (%40 Argon - %52 Azot - %8 Karbondioksit)
Fizyolojik Etkileri
İnergen gazların toksik etkileri yoktur ancak oksijen oranının düşüşünden dolayı oluşan fizyolojik etkiler için verilen sınırlar için tablo verilmiştir.
Oksijen seviyesinin %12 seviyesine düştüğü konsantrasyon değeri NOAEL, %10 seviyesi düştüğü konsantrasyon değeri LOAEL konsantrasyon değerleridir.
* NOAEL (No observed adverse effect level): Herhangi bir olumsuz etkinin görünmediği konsantrasyon seviyesi
** LOAEL (Lowest observed adverse effect level): Olumsuz etkinin görüldüğü en düşük seviye.
İnergen Gazlı Yangın Söndürme Sistemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
• Gaz miktarı standartlara göre hesaplanmalıdır.
• Borulama hidrolik hesap programında doğrulanmış projelere göre yapılmalıdır.
• Basınç sınıfına uygun boru ve fittings kullanılmalıdır.(Dikişsiz çelik çekme boru SCH40-80 / 3000 lb. Dövme çelik fittings)
• İşin ehli kişiler tarafından montajı yapılmalıdır, çünkü bir bağlantı elemanın yanlış yönde (yatay ya da dikey) monte edilmesi gazın dağılımını olumsuz yönde etkiler.
• Boru hattı sızdırmaz olmalıdır. Boru tesisatı azot gazı ile belirli süre ve basınç değerinde test edilmelidir.
• Oda sızdırmaz olmalıdır. Kablo, boru geçiş noktalarında bulunan açıklıklar kapatılmalıdır. Havalandırma kanallarına açılan menfez ya da büyük açıklıklar, yangın algılama ve söndürme paneli tarafından kontrol edilecek otomatik damperler ile kapatılmalıdır. Böylece gaz boşalmadan önce sızdırmazlık sağlanmış olur. Sızdırmazlık sağlanmaması durumunda sönmüş olan yangın tekrar tutuşabilir, bu sebeple gaz 10 dakika boyunca odada kalmalıdır. Bunu gözlemlemek için Door-fan Oda Sızdırmazlık Testi yapılmalıdır.
